Kronik diş gıcırdatma olarak da bilinen bruksizm, dişlerini düzenli olarak sıkan veya gıcırdatan milyonlarca insanı etkileyen bir durumdur. Hafif bir diş gıcırdatma vakası tedavi gerektirmeyebilirken, kronik, uzun süreli diş gıcırdatma ciddi sorunlara yol açabilir. Diş aşınmasına, çene bozukluklarına, sık görülen baş ağrılarına ve diş eti hastalığına daha yatkın olan insanların bruksizmden muzdarip olduğunu söyleyebiliriz.
Diş gıcırdatma, diş sıkma veya diş sürtme gibi farklı isimlerle anılan ve bilimsel adı bruksizm olan bu hastalık, genellikle uyku sırasında dişlerin istemsiz olarak gıcırdaması ve gıcırdatılmasıdır.
Diş hekimliğinde bruksizm, genellikle rahatsız edici bir sesin eşlik ettiği aşırı çene sıkma ve diş gıcırdatma olarak tanımlanır. Bu rahatsızlık genellikle geceleri meydana gelir ve dişlere büyük zarar verir. Bruksizm bilinçsizce meydana gelir, bu nedenle insanlar dişlerini gıcırdattıklarından habersizdirler.
Diş hekimleri tarafından yapılan araştırmalar, çocukların üçte birinin bruksizmden muzdarip olduğunu ortaya çıkardı. Neyse ki bu rahatsızlık zamanla ortadan kalkar ve çoğu çocuk bu alışkanlığı kırar.
Müdahale olmadan devam eden bruksizm veya diş sıkma dişlerin düzleşmesine veya dişlerin aşınmasına, dişlerin kırılmasına ve diş restorasyonlarının (dolgular, kuronlar, köprüler veya implantlar) kırılmasına neden olabilir. Diş problemlerinin yanı sıra bruksizm ve diş sıkma, baş ağrılarını veya yüz ağrısını tetikleyebilir ve çene eklemi (temporomandibular eklem) iltihabına ve doku hasarına katkıda bulunabilir.
Bireyler birçok nedenden dolayı dişlerini gıcırdatırlar. Stres ve endişe diş gıcırdatmasına neden olabilirken, genellikle düzensiz bir ısırık, kayıp veya çarpık dişler veya uyku sırasında anormal bir ısırmadan kaynaklanır. Uyku apnesi gibi bir uyku sorunu da diş sıkma ve gıcırdatma nedenlerinden biri olabilir.
Bruksizm, çarpık veya eksik dişlerden ve fazla dişlerin varlığından kaynaklanabilir. Genellikle yaşamın kritik aşamalarında şiddetli stres ve kaygı gibi psikolojik faktörlere bağlı olarak ortaya çıkar. Bazı kişiler evlilik, doğum, iş baskısı gibi durumlarda şiddetli kaygı ve stres yaşarlar ve bilinçsizce dişlerini sıkarlar. Ayrıca olumsuz duygular, yaşam ve aile sorunları da bruksizme neden olabilir. Bu durumda, sorunları güvenilir uzmanlarla paylaşmanız ve onlardan tavsiye almanız önerilir. Bu zihinsel baskıyı büyük ölçüde azaltabilir.
Dişlerinizi her gün sıkıyor veya gıcırdatıyorsanız, dişlerinize zarar veriyor olabilirsiniz. Diş gıcırdatma tedavisinin ilk aşaması, buna neyin sebep olduğunu bulmaktır.
Tipik bruksizm nedenleri şunlardır:
Yaşadığınız semptomlardan tam olarak emin olmasanız bile, bir şeylerin yanlış olduğundan şüphelendiğiniz anda diş hekiminize söylemek, tedavinin daha iyi geçmesine yardımcı olabilir.
Uyku sırasında uyarılmalarla ilişkili uyku ile ilgili bir çiğneme aktivitesi olarak da değerlendirilebilen bruksizmin hastalara karşı net belirtileri ve hafif belirtileri söz konusudur. Aşağıda belirtilen durumlardan yarısı sizi ilgilendiriyorsa, bruksizm olup olmadığınızı öğrenmek ve olası erken tedavi yöntemleri için ile ağız ve diş sağlığı polikliniğimizden randevu alabilirsiniz.
Bruksizmin belirtileri şunlardır:
Bruksizmin tedavi sürecinde farmakoterapi, psikoterapi, uyku pozisyonu değiştirme ve oklüzal düzeltme gibi farklı yöntemlere başvurulabilmektedir. Bruksizm bir alışkanlık ise çoğunlukla zamanla geçer. Bruksizm, dişlerin dizilişinden veya bir çene kusurundan kaynaklanıyorsa, uzman bir ortodontist muayenesi ve kişiye özel bir tedavi planı gerekir. Çok ağır vakalarda, diş yüzeyi hassasiyetin artmasına veya düzgün çiğnememesine neden olduğunda, dişlerin çiğneme yüzeyini tamamen kaplayan kuronlar kullanılır.
Genel olarak, aşağıdakiler bruksizmin tedavisine yardımcı olabilir:
Diş sıkma tedavisi için araştırılması ve ele alınması gereken bazı altta yatan nedenler olsa da diş hekiminizin rahatsızlığın etkilerini kontrol etmek için kullanabileceği çeşitli tedavi seçenekleri vardır. Bu tedaviler dişlerinizi daha fazla aşınma ve kırılmaya karşı korumak, çene eklemlerinde ve kaslarda fonksiyon bozukluğunu önlemek, iltihaplanma ve hasarlardan korumak ve diş gıcırdatmanın zararlı etkilerinden baş, boyun ve sırt kaslarınızdaki ağrıları azaltmak için kullanılır.
Ağzımızı açıp kapama, çiğneme ve konuşma yeteneğimiz büyük ölçüde her bir kulağın biraz ilerisinde yer alan bir TME ve iki temporomandibular eklem (TME) ile mümkün olur. Her zaman temporomandibular eklem bozukluklarının (TMD) nedeni olmasa da, bruksizm ve diş sıkma, TMD ağrısını ve semptomlarını daha da kötüleştirebilir.
Çene eklemi rahatsızlıkları genellikle çene kemiği (mandibular) ve yüz kemiği (temporal) arasında tampon görevi gören eklem diskinin çene hareketi sırasında temporomandibular eklem etrafındaki iltihaplanmayı veya yer değiştirmesini kapsar. Tekrarlayan diş gıcırdatma ve sıkma, çene eklemlerindeki kaslara ve tendonlara ek yük bindirir; bu sürekli tahriş kaynağı iyileşmeyi zorlaştırır ve TMD ağrısını yoğunlaştırabilir.
İlk olarak, dişlerinizin durumunu incelemek için bir ortodontist tarafından randevu edilmelisiniz. Ortodontist, dişlerinizi ve çene yapınızı inceledikten sonra gerekli tedavi yöntemlerini uygulayacaktır.
Bruksizm diş minesine zarar verebilir ve dişlerin çürümesine, kırılmasına, gevşemesine ve düşmesine neden olabilir. Ayrıca, çene bozukluklarına, baş ağrısına ve kulak ağrısına neden olabilir.
Kalsiyum veya magnezyum gibi vitaminlerin eksikliği dişlerinizi istemsiz olarak gıcırdatmanıza neden olabilir. Bu nedenle bruksizm ek tedavisi için multivitamin takviyesi alınması önerilir. Kalsiyum açısından zengin bir diyet uygulamak, süt ve süt ürünleri tüketmek de çok önemlidir.
Şiddetli bruksizm genellikle sadece gece plağı kullanmak gibi diş prosedürleri kullanılarak tedavi edilemez. Bir psikiyatriste gitmek, beslenme alışkanlıklarını ve yaşam tarzını değiştirmek de dahil olmak üzere diğer tedavi yöntemleri kullanılmalıdır.
İlk adım stresi azaltmaktır. Bunun için rahatlatıcı bir müzik dinleyebilirsiniz. Sıcak bir duş alın veya yoga yapın. Geceleri enerjik yiyecek veya içeceklerden kaçının. Uyku saatlerinizi düzenleyin ve her gece belirli bir saatte uyuyun. Düzenli olarak dişçiye gitmeyi unutmayın.
Bazı gastroenterologlar, bağırsak solucanları gibi bazı sindirim hastalıklarının bruksizme neden olduğuna inanmaktadır. Bu nedenle bruksizmin kesin tedavisi için hastanın tüm sağlık faktörlerinin kontrol edilmesi gerekir.
Çocuklar, kötü beslenme alışkanlığı, stres ve sindirim sorunlarının bir sonucu olarak diş gıcırdatma yaşayabilir. Bu sorunlardan herhangi birini düzelterek çocuğunuzun bruksizmini tedavi edebilirsiniz. Çocuğunuzun özellikle geceleri sakin hissetmesine yardımcı olmak da çok önemlidir. Çocuğunuzun daha rahat hissetmesi için uyumadan önce yüzüne sıcak bir havlu koyabilirsiniz. Çocuklarda bruksizm tedavisi veya önlenmesi için düzenli olarak diş hekimine gidilmesi önerilir.